Zij zit als een vogel, broedend op het water
onder haar de chaos van de eerste dag;
zij zucht en zij zingt, moeder van de schepping
wachtend op het Woord totdat zij baren mag.
De regels hierboven komen uit Lied 701 van het nieuwe Liedboek. Ze zijn een dichterlijke interpretatie van de woorden uit Genesis 1, van het verhaal van de schepping. ‘In het begin.’ Zo staat het er. Het begin is nu eenmaal een goed begin voor een goed verhaal. Wanneer dat begin was mag ieder zelf invullen. Er staat geen datum bij of jaartal.
Nu is de wereld die op de eerste dag tevoorschijn komt nog geen bewoonbare wereld. Er is wanorde en duisternis. Met een wat ouderwets woord: het is een baaierd, een ongevormde massa die wacht om tot iets moois gekneed te worden. Vormloos en leeg is alles nog, maar de leegte biedt als een mal ruimte voor wat gaat komen.
Eerst is er slechts een kolkende watermassa, de oervloed, de bodemloze afgrond die staat voor chaos. In gedachten zien we de kolkende massa woest heen en weer bewegen. De wind jaagt de golven op als Gods Geest erover waait.
‘Scheppen is scheiden’ zei een theoloog ooit. Inderdaad. Het licht wordt geschapen en gescheiden van de duisternis. De duisternis is dus niet weg, maar wordt zijn plaats gewezen en krijgt beperkingen opgelegd, wordt getemd. De nacht is het domein van de duisternis, maar moet zijn plaats kennen. Tot hier en niet verder.
Deze tekst uit Genesis 1 wordt vaak met Pinksteren gelezen, vanwege het scheppende aanwezigheid van Gods Geest, de adem die alles doorademt en tot leven wekt. Het is alsof God even diep adem haalt om het scheppingswoord uit te spreken: ‘Licht!’ En het is goed zo, wordt bij herhaling gezegd.
Zoals ook in het verhaal van Pinksteren. De Geest vervult, inspireert en spoort de eerder nog bangige discipelen van Jezus aan om eropuit te gaan, de wereld in. Waar eerst duisternis en verwarring is breekt het licht door. De tongen komen los. Ze zijn herschapen.
We zagen in het scheppingsverhaal dat duisternis en chaos nooit helemaal weg zijn. We ervaren allemaal van die momenten dat het lijkt of deze ons overweldigen zullen. Zaken als ouderdom, ziekte, invaliditeit, het wegvallen van oude zekerheden. Het is alsof de grond onder je voeten ineens verdwijnt.
Maar we zagen dat aan duisternis en chaos (waar de onstuimige zee een beeld van is) paal en perk gesteld wordt. Ze mogen en hoeven niet het laatste woord te hebben. Dat is een belofte en een bemoediging. Dit is mooi verwoordt in het lied (682 vers 2, nieuwe Liedboek) waar ik mee afsluit.
Dit is het wonder: de kracht van de Geest
herschept, en wekt op wat als dood is geweest.
Geeft inzicht en uitzicht, doorbreekt en ontvouwt.
Geen oor heeft gehoord en geen oog heeft aanschouwd
wat ons is voorzegt:
na bitter gevecht
zal vrede ons deel zijn en waarheid en recht.